Wycinka drzew lub krzewów, a ochrona obszarowa i inne obiekty chronione
Parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu
Na terenie wielu parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu obowiązuje zakaz likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, jeżeli nie wynikają z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej lub zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub wodnego albo budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urządzeń wodnych (art. 17 i 24 ustawy o ochronie przyrody). To czy na danym obszarze obowiązuje ten zakaz można sprawdzić w uchwale sejmiku województwa (lub rozporządzeniu wojewody) powołującej dany obszar chroniony.
W przypadku wprowadzenia tego zakazu - wycinka drzew przydrożnych, nadwodnych i śródpolnych w parku krajobrazowym czy obszarze chronionego krajobrazu jest niedopuszczalna, ponieważ kwestia możliwości wycięcia drzew stanowiących zadrzewienia została już przesądzona przez prawodawcę na poziomie wojewódzkim. Ewentualna możliwość usunięcia zadrzewień może zachodzić jedynie w przypadku kiedy zastosowanie ma odstępstwo od tego zakazu. Czyli jeżeli likwidacja zadrzewień przydrożnych, nadwodnych i śródpolnych wynika z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej lub zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub wodnego albo budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urządzeń wodnych oraz określonego odpowiednio w art. 17 ust. 2 i 3a, bądź w art. 24 ust. 2 i 3a ustawy o ochronie przyrody lub sejmik województwa wprowadził inne odstępstwa od tego zakazu.
Ponadto wycinka drzew i krzewów w tych obszarach chronionych może potencjalnie spowodować naruszenie innych zakazów obowiązujących na tych obszarach, takich jak np. zakaz dokonywania zmian stosunków wodnych – choć w praktyce nie zdarza się to często.
Obszar Chronionego Krajobrazu występuje również na terenie Gminy Czernikowo.
Obszary Natura 2000
W obszarach Natura 2000 nie istnieje zdefiniowany katalog inwestycji, które mogą być na objętych nimi terenach realizowane lub nie realizowane. Możliwość podjęcia konkretnej inwestycji uzależniona jest od oddziaływania, jakie inwestycja ta może powodować w odniesieniu do celów ochrony obszaru Natura 2000. Zgodnie z art. 33 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody, zabrania się podejmowania działań mogących, osobno lub w połączeniu z innymi działaniami, znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000, w tym w szczególności:
- pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000;
- wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000;
- pogorszyć integralność obszaru Natura 2000 lub jego powiązania z innymi obszarami.
Wycinki prowadzone w obszarze Natura 2000, o ile realizowane byłyby w dużej skali lub dotyczyłyby drzew o wyjątkowej wartości przyrodniczej (np. będących siedliskiem cennych gatunków owadów), mogą potencjalnie mieć znaczący negatywny wpływ na przedmioty ochrony tego obszaru (choć również nie będą to sytuacje częste). W takim przypadku dokonanie wycinki może nastąpić w dwóch przypadkach:
- kiedy jest wymagane zezwolenie na usunięcie drzew lub krzewów, wówczas uzyskanie tego zezwolenia będzie podlegało procedurze określonej w rozdziale 5 działu V (art. 96-103) ustawy z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2016 r., poz. 353, z późn. zm.), inicjowanej przez organ właściwy do wydania zezwolenia;
- kiedy nie jest wymagane uzyskanie zezwolenia na usunięcie drzewa lub krzewu, konieczne będzie uzyskanie odrębnego zezwolenia właściwego miejscowo regionalnego dyrektora ochrony środowiska na realizację działania mogącego znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000, wydawanego na podstawie art. 34 ust.1 w związku z art. 33 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody.
W tym przypadku postępowanie administracyjne jest wszczynane na wniosek strony. Na podstawie takiego wniosku w pierwszej kolejności regionalny dyrektor ochrony środowiska dokonuje ustaleń określonych w art. 33 ust.1 ustawy, czyli bada czy planowane usuniecie drzewa lub krzewu będzie znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000. Jeśli usunięcie drzew lub krzewów nie będzie znacząco negatywnie oddziaływać na obszar Natura 2000, regionalny dyrektor ochrony środowiska wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania na podstawie art. 105 ustawy z 14 czerwca 1960 roku Kodeks postępowania administracyjnego, co jest równoznaczne ze zgodą na usunięcie drzewa lub krzewu. Natomiast jeśli zostanie stwierdzona możliwość wystąpienia znacząco negatywnego oddziaływania, o którym mowa w art. 33 ust. 1 ustawy o ochronie przyrody, będzie analizował czy nie zachodzą przesłanki określone w art. 34 ustawy, czyli nadrzędny interes publiczny oraz brak rozwiązań alternatywnych. W zależności czy projektowane usunięcie drzew lub krzewu stanowi nadrzędny interes publiczny, regionalny dyrektor ochrony środowiska wydaje stosowną decyzję zezwalająca na usunięcie drzewa lub krzewu, bądź też odmawiającą wydania takiego zezwolenia.
Inne obszary i obiekty chronione
Gdy wycinka drzew lub krzewów planowana jest w obrębie form ochrony przyrody (parki narodowe, rezerwaty przyrody, pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe), należy przed przystąpieniem do prac ocenić czy w następstwie wykonywania prac i samego faktu usunięcia drzew lub krzewów nie zostaną naruszone zakazy ustanowione dla danej formy ochrony przyrody.
Drzewa oraz grupy drzew objęte ochroną w postaci pomnika przyrody objęte są zakazami niszczenia, uszkadzania lub przekształcania. Gdy wycięcie drzewa stanowiącego pomnik przyrody jest konieczne, należy w pierwszej kolejności znieść z danego drzewa formę ochrony w postaci pomnika przyrody. Jest to możliwe tylko w przypadku utraty wartości przyrodniczych i krajobrazowych, ze względu na które ustanowiono formę ochrony przyrody. Albo w razie konieczności realizacji inwestycji celu publicznego, jeśli brakuje rozwiązań alternatywnych lub konieczności zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego. Zniesienia wymienionej formy ochrony przyrody, dokonuje rada gminy w drodze uchwały, której projekt wymaga uzgodnienia z właściwym regionalnym dyrektorem ochrony środowiska.
Wszystkie drzewa stanowiące pomniki przyrody, zlokalizowane na terenach niezabudowanych, podlegają ochronie aż do ich samoistnego, całkowitego rozpadu - jeżeli nie stanowi to zagrożenia dla ludzi lub mienia.