Gmina Czernikowo przyjedź, zobacz, zostań!

Warunki klimatyczne

Według regionalizacji klimatologicznej Polski Pojezierze Dobrzyńskie zajmuje północno-wschodnią część Regionu Wielkopolsko-Mazowieckiego. Średnia roczna temperatura wynosi +7,5 ºC. Długość wegetacji wynosi około 214 dni. W tym rejonie dominują wiatry południowo-zachodnie i zachodnie. W miesiącach zimowych znaczny jest udział wiatrów wschodnich od (8 do12%). Roczna suma opadów kształtuje się poniżej 550mm i plasuje się znacznie poniżej średniej krajowej. Zwłaszcza na północy gminy niedobory wody w glebie sięgają od 30 do 50mm.

Ich cechą charakterystyczną jest dwudzielność profilu glebowego, warstwa górna zawiera sporo piasków, natomiast dolna sporo koloidów. Nadają się one do uprawy pszenicy. W okolicach Mazowsza, Liciszew i Kijaszkowa zalegają gleby brunatne. Powstały one ze spiaszczonych i odwapnionych marglistych glin oraz pyłów w środowisku lasów dębowo-grabowych. Nadają się doskonale do uprawy pszenicy i innych roślin wymagających dobrych gleb. Analogiczną przydatność gospodarczą mają gleby hydromorficzne powstałe z torfów niskich i gytii, występujące na północ od Jeziora Kijaszkowskiego. Grunty orne stanowią 41% w strukturze użytkowania gruntów gminy.

Wody powierzchniowe

Oś hydrograficzną gminy tworzy Wisła, która zbiera wody powierzchniowe bezpośrednio z większości obszaru gminy. Tylko nieliczne jej połacie północne są odwadniane przez rzekę Lubiankę (lewy dopływ Drwęcy). Granicę południową gminy stanowi rzeka Mień o długości 54 km. Jej koryto jest prawie na całym odcinku zarośnięte, ale ma urozmaicony bieg.

Rzeczą charakterystyczną są liczne rowy na wysoczyźnie morenowej i w pradolinie. Nie ma stałych cieków. Na rzece Mień na uwagę zasługują ciekawe budowle jakimi są żeremia bobrów. Jednym z najgłębszych (około 18,5m)   zbiorników wodnych na ziemi dobrzyńskiej jest Jezioro Steklińskie zaliczane do rynnowych, jego powierzchnia wynosi 112,9ha.

Na południe od jeziora Steklińskiego rozciąga się niewielkie jeziorko zwane Jeziorkiem  lub Jeziorem Wygodzkim o głębokości 4-5m. Najprawdopodobniej stanowi ono fragment znacznie większego niż dzisiaj Jeziora Steklińskiego. Na południe od niego, w pradolinie u stóp wysoczyzny morenowej rozciąga się niewielkie jezioro Zacisze o brzegach płaskich. Północne obszary gminy urozmaicają jeziora rynnowe w Kijaszkowie, Liciszewach, Mazowszu, Piotrkowie.

Spotykamy sporo mokradeł i łąk. Towarzyszą one różnym formom morfologicznym. Na terenach morenowo-czołowych zajmują one niewielkie powierzchnie i są zbudowane z torfów o dużej miąższości (ponad 2 m). Ponadto spotykamy je w różnych zagłębieniach bezodpływowych. Sporo było mokradeł na północ od Czernikowa i Czernikówka, ale zostały współcześnie osuszone. Obecnie największy obszar bagienny znajduje się w dolinie Wisły pomiędzy ujściem Mienia a Zieloną Kępą i jest często zalewany przy wysokich stanach wód w rzece.

Ścieżka dydaktyczno-przyrodnicza „Borowa Ścieżka”.

Ścieżka funkcjonuje od października 2005 r., doskonale łączy walory turystyczne, przyrodnicze, dydaktyczne. Długość trasy wynosi około 1,6km. Początek znajduje się na końcu ul. Leśnej. Na skraju lasu zlokalizowany jest parking i miejsce na ognisko. Na trasie ścieżki umieszczone są tablice informacyjne dotyczące m.in. lasu i pracy leśnika, tematyki łowieckiej, użytkowania lasu, małej retencji, życia ptaków, selekcji i nasiennictwa. Jednym z punktów jest leśna klasa z ławkami dla uczniów i „tablicą”.
Teren ścieżki objęty jest akcją Sprzątanie Świata, Dni Ziemi. Odbywają się zawody sportowe i warsztaty przyrodniczo-plastyczne o zasięgu powiatowym, imprezy szkolne i klasowe.

Ochrona środowisk przyrodniczych

Warto jeszcze wspomnieć, że niektóre obszary gminy należą do stref chronionych. Przede wszystkim południowa i centralna część gminy stanowi fragment chronionego krajobrazu Niziny Ciechocińskiej. Dalsze chronione jednostki to:

a. pomniki przyrody:

- Zacisze - lipa o dwóch pniach o wysokości 21m i obwodzie na wysokości pierśnicy 370 i 340cm, grab o wysokości 15m i obwodzie na wysokości pierśnicy 290cm.
- Osówka – cis około 400-letni w sąsiedztwie budynku Pastorówki, dąb szypułkowy o wysokości 15m i obwodzie na wysokości pierśnicy 340cm.

b. elementy chronione środowiska przyrodniczego:

- południowa i centralna część gminy – fragment obszaru chronionego krajobrazu „Nizina Ciechocińska”,
- fragment rynny steklińskiej wraz z jeziorem Steklin,
- zespół rynnowo-jeziorny Kijaszkowo – Mazowsze – Liciszewy.
- zespół przyrodniczo-rekreacyjny, obejmujący fragment doliny rzeki Mień i terenów przyrzecznych Wisły w rejonie wsi Skwirynowo i Pokrzywno,
- zespół przyrodniczy jeziora Zacisze, obejmujący jezioro wraz z terenami tworzącymi jego zlewnię,- kompleks użytków ekologicznych w sołectwie Mazowsze Parcele z zespołami polno-łąkowymi i zielenią śródpolną,- zabytkowe założenia parkowo-dworskie we wsiach Kijaszkowo, Steklinek, Steklin.

Rada Gminy Czernikowo 3 lutego 1994 roku podjęła uchwałę o utworzeniu strefy krajobrazu chronionego w obszarze jeziora Steklin z uwagi na jego duże walory estetyczno-krajobrazowe oraz przyrodniczo-kulturowe.

Przyroda z terenu gminy Czernikowo